De thuiskomst (Anna Enquist)

De thuiskomst is een historische roman geschreven door de Nederlandse schrijfster Anna Enquist. Dit verhaal is gebaseerd op werkelijke gebeurtenissen. Het boek gaat over Elisabeth Batts, de echtgenote van wereldreiziger James Cook. Elisabeth is de meeste tijd alleen thuis met haar kinderen terwijl haar man op zee is. Het verhaal begint in Mile End, Engeland, in 1775.  Voor zijn eerste wereldreis krijgen James en Elisabeth drie kinderen, Jamie, Nat en Elly. Als James vertrekt, is Elisabeth zwanger van de vierde, Joseph. Joseph sterft als baby aan koorts. Nog voordat James terugkomt gaat ook enige dochter Elly dood. Zij wordt doodgetrapt door een paard terwijl ze buiten speelt. Als James voor de tweede keer op reis gaat is Elisabeth opnieuw zwanger. Ook deze baby George sterft voordat James terug is.  Dan komt James voor langere tijd naar huis, zo lijkt het tenminste. Elisabeth hoopt zelfs dat hij bij haar blijft en niet meer gaat varen. Elisabeth wordt opnieuw zwanger en Benny wordt geboren. Eigenlijk heet Benny Hugh, vernoemd naar Hugh Palliser, een goede vriend van James. Maar Elisabeth voelt zich aangetrokken tot deze vriend, en vindt en daarom moeilijk om deze naam te gebruiken voor haar zoon. James gaat toch weer varen. Tijdens deze reis overlijdt hij. Daarna sterft Elisabeths zoon Nathaniel. Nathaniel hield meer van muziek dan van het beroep zeevaarder. Hij voelt het echter als een plicht om zijn vader en oudere broer Jamie achterna te gaan. Hij  komt om bij een storm op zee. Benny studeert theologie, hij wil dominee worden. Hij sterft aan koorts. Tenslotte sterft ook Elisabeths oudste en enig overgebleven zoon Jamie. Hij wordt beroofd en vermoord als hij onderweg terug is naar zijn schip na de begrafenis van Benny. Als Hugh Palliser stervende is, schrijft hij Elisabeth een brief waarin hij zijn gevoel voor haar uit. Hij legt haar in deze brief ook uit hoe haar man Jamie is vermoord.

Het idee voor deze roman ontstond toen de Anna Enquist een museum over James Cook bezocht in Whitby, Engeland. Zij heeft jarenlang onderzoek gedaan naar deze ontdekkingreiziger.  De schepen en reizen zoals deze in het boek staan zijn werkelijkheid. Ook de volgorde van de geboortes en namen van zijn kinderen komen overeen. Het verhaal is dus waar gebeurd. Alleen de gevoelens en emoties zijn verzonnen. Het is bijzonder dat de schrijfster niet hem, maar zijn vrouw Elisabeth heeft uitgekozen als hoofdpersoon van haar boek. Haar reden hiervoor is, dat er niet zoveel bekend was over Elisabeth. De schrijfster kon dus haar gang gaan met gevoelens en gedachtes van Elisabeth. Hoewel James werkelijk op Hawai is overleden, is de manier waarop dit is gebeurd verzonnen door de schrijfster. De schrijfster heeft zelf bedacht dat James zich heeft laten vermoorden. De mening van verschillende onderzoekers loopt hierover uiteen.

De structuur van het boek is chronologisch.  Wel is er soms ineens een flashback. Je hebt dan als lezer niet altijd meteen door in welke tijd je ‘bent’. Pas als je doorleest, wordt het weer duidelijk en kan je het verhaal weer oppakken.

Als je het boek leest, heb je het gevoel werkelijk een paar eeuwen terug te zijn in de tijd. Je ziet het koude, kille huis voor je waar Elisabeth haar dagen doorbrengt. De tuin, het bankje, de kleding die zij draagt, het wordt zo beschreven dat je geen moeite hoeft te doen om je in te leven. Elisabeth is erg eenzaam. Vooral na de dood van Elly en Nathaniel voel je haar pijn.  Dit is heel mooi beschreven, waardoor je je zelf ook treurig voelt tijdens het lezen. Als Elisabeth zich schuldig voelt over de dood van Elly en George en niet weet hoe zij dit aan James moet vertellen, leef je als lezer erg met haar mee. Wat zal James zeggen, hoe zal hij reageren als hij merkt dat er weer een kind is overleden? Wel wordt het verhaal zo gedetailleerd verteld, dat het soms erg saai is. De schrijfster zegt in een interview dat zij zelf nooit een verhaal zou verzinnen waarin alle zes kinderen overlijden. Dit is een historisch feit en moest dus in het boek worden verwerkt. De dood van de laatste twee kinderen van Elisabeth, Benny en Jamie, wordt wel erg snel beschreven. Je krijgt als lezer het gevoel dat het verhaal snel afgemaakt moet worden, alsof er een tekort is aan aantal bladzijdes waardoor hier maar weinig zinnen aan kunnen worden besteed. Het valt trouwens op dat Elisabeth bij de dood van sommige kinderen veel verdrietiger is dan bij de dood van de andere.

Het boek eindigt als Elisabeth een oude vrouw is. Zij verbrandt alle brieven in haar tuin. Je voelt als schrijver de rust die zij heeft. Het verhaal wordt hierdoor afgerond. Je kunt het boek wegleggen met een goed gevoel.