De opbouw van het boek is vrij simpel. Het is chronologisch geschreven. Er
zijn geen flashbacks, geen sprongen in de tijd.
Het verhaal: de hoofdpersoon vlucht uit zijn vaderland. Hij heeft geen
keuze, hij wordt beschuldigd van moord. Hij heeft niemand gered nadat zijn
vrouw, dienstmeisje, paard en hond in het water waren gevallen. Hij kon niet
kiezen wie hij zou redden. Hij komt in Apenland. De apen leven als mensen. Ze
praten als mensen. Om nog meer op mensen te lijken volgen ze hun leiders en
hakken hun staart eraf. Hierdoor gaan ze dood. Het blijkt allemaal een droom te
zijn.
Dit boek is geschreven in de tijd van de Verlichting. In deze periode ging
men steeds meer het verstand gebruiken in plaats van te luisteren naar de kerk.
Zoals Bulkboek 17 beschrijft: 'men las een Encyclopedie in plaat van de Bijbel.
Tijdens de verlichting streed men tegen religieuze en politieke onderdrukking.
Burgers kwamen op voor hun rechten. In de literatuur waren de hoofdfiguren in
verhalen vaak gewone mensen. Tot die tijd waren dit koningen, ridders en
heiligen. Het reisverhaal was heel populair in die tijd, vooral verzonnen
reisverhalen. Verhalen die dus niet echt zijn gebeurd. Vaak zat er een
boodschap in verwerkt. Een sociale, politieke of religieuze boodschap. Dit
alles geldt ook voor Reize door het Aapenland.
De schrijver Gerrit Paape was een patriot. Dit waren burgers die aan het
eind van de 18e eeuw voor democratie waren en tegen het absolutisme van de
stadhouder Willem V. Zij wilden dat niet de stadhouder, maar de burgers
hun burgemeesters en bestuurders kozen. De patriotische revolutie mislukte.
Een bekende uitspraak van Paape : 'In Holland veranderen nooit de zaken, alleen
de namen'. Hiermee bedoelde hij dus dat alles bij het oude bleef.
Het boek is al meer dan twee eeuwen geleden geschreven. Dit maakt het heel
bijzonder om te lezen. Wel is het soms wat saai en langdradig door het
ouderwetse taalgebruik. Toch is het verhaal, ondanks de ouderwetse
bewoordingen, goed te volgen. Het boek bestaat uit korte hoofdstukken. Met
ieder nieuw hoofdstuk begint ook een nieuwe gebeurtenis.Er worden alleen
gebeurtenissen beschreven, geen gedachten of gevoelens. Er worden geen details
beschreven.Het is fijn dat de schrijver veel humor gebruikt in het
verhaal. De hoofdpersoon komt bijvoorbeeld zijn vrouw tegen
in Aapenland, en dit is een hele lelijke aap. Soms is het een wat
vreemde, zelfs lugubere humor, maar dit maakt het verhaal wel aantrekkelijk.
Het stuk over het afhakken van de staarten is met humor geschreven,
maar tegelijkertijd spannend. Je wilt weten welke groep hun zin
krijgt. Worden de staarten wel of niet afgehakt? Krijgen de eenianen
gelijk, die vinden dat het innerlijk van de apen moet veranderen om op mensen
te lijken, of krijgen de vijfianen gelijk. Zij vinden dat het enige verschil tussen
apen en mensen hun staart is.
Het boek is duidelijk een satire. Wanneer je meer leest over de
achtergrond en gedachten van de schrijver wordt het verhaal steeds
interessanter. Er zit veel meer achter dan je na het lezen van het verhaal
doorhebt. Het boek lijkt soms een toneelstuk. Vooral door de gesprekken
tussendoor. Deze stukken zijn in spreektaal geschreven. Dit leest wat
makkelijker dan de overige tekst. Hierdoor wordt het wat luchtiger en heb je
weer wat meer zin om verder te lezen.
Aan het eind van het boek valt de hoofdpersoon in slaap en blijkt alles te
zijn gedroomd. Zelfs zijn vrouw, dienstmeisje, paard en hond leven nog. Hoewel
je dit als lezer wel een beetje voelt aankomen, is het een goede oplossing van
de schrijver. Het verhaal is te absurd, te vreemd. Op deze manier valt
alles op zijn plaats.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten